Planujemy wybudować własny dom, lecz nie mamy jeszcze działki. Warto na tym etapie dobrze się zastanowić nad lokalizacją. Przed wyborem działki należy zwrócić uwagę na:
Odległość od większego miasta. Grunty dalej centrum są zazwyczaj tańsze, natomiast codziennie musimy poświęcać czas na dojazd do pracy, szkoły, sklepu. Jeśli nie my teraz, to w przyszłości nasze dzieci.
Sposób dojazdu do większego ośrodka miejskiego: brak korków w godzinach szczytu, dostępność komunikacji miejskiej, kolejka torowa byłaby rewelacyjnym rozwiązaniem.
Droga dojazdowa do działki powinna być utwardzona oraz wystarczająco szeroka by na etapie budowy można było dostarczać ciężki materiał autem typu TIR. Takim transportem przyjeżdżają pustaki na ściany, strop Ytong, więźba dachowa.
Przeznaczenie terenu zabudowy. Sprawdzamy to na planach zagospodarowania przestrzennego.
Możliwość podłączenia prądu, gazu, wody, kanalizacji.
Uciążliwość sieci wysokiego napięcia przebiegającej w pobliżu. Szczegółowe informacje można uzyskać w miejscowym rejonie energetycznym. Istnieje ryzyko, że dzieci mieszkające w pobliżu linii przesyłowych energii elektrycznej mogą być bardziej narażone na choroby nowotworowe, szczególnie białaczkę.
Możliwość odpływu wody wiosną. Pomimo suchej gleby latem, zdarza się, że wioną okolica jest zalewana przez wodę z topiącego się śniegu.
Z dużą podejrzliwością trzeba podchodzić do sąsiedztwa wszystkich budynków, w których jest lub będzie jakaś firma, np. warsztat samochodowy.
Czym się zajmują sąsiedzi, czy okolica jest bezpieczna, czy na sąsiednich posesjach panuje porządek. Niespodzianek może być wiele: wychodek przy ogrodzeniu, gołębnik, sąsiad rolnik i mała hodowla świń, podwórko - skład różnych rzeczy.
Po wytypowaniu interesującej działki, a przed podpisaniem umowy kupna nieruchomości, która koniecznie musi mieć formę aktu notarialnego należy sprawdzić:

Stan formalno-prawny czyli prawo własności do nieruchomości. Ustalamy, czy sprzedającemu przysługuje prawo własności do oferowanego terenu. Dokumentem którym powinniśmy się kierować jest poświadczony odpis ze wszystkich, tj. czterech działów założonej dla niej księgi wieczystej. Odpis jest ważny przez 3 miesiące licząc od daty jego wydania. Należy także obejrzeć księgę osobiście, zwracając uwagę czy nie ma w niej wzmianki o złożonym wniosku o dokonanie wpisu. Ponieważ taki wniosek będzie dopiero rozpatrywany, to interesujące nas fakty mogą ulec zmianie. Dane nieaktualne będą w księdze podkreślone kolorem czerwonym. Poza informacją, kto jest właścicielem działki, z księgi wieczystej dowiemy się, czy działka nie jest obciążona hipoteką (czyli czy nie jest zadłużona), czy nie jest obciążona ograniczonym prawem rzeczowym jak np. służebnością drogi koniecznej (czyli prawem sąsiadów do przejeżdżania i przechodzenia przez ten grunt) lub innymi wadami. Księgi wieczyste znajdują się w wydziałach ksiąg wieczystych sądów rejonowych właściwych dla miejsca położenia działki. Przeglądanie ksiąg jest bezpłatne, ale aby obejrzeć księgę musimy od właściciela gruntu otrzymać jej numer, który także będzie na odpisie.
Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, który informuje nas czy działka jest przeznaczona pod jednorodzinne budownictwo mieszkaniowe, gdyż nasz dom możemy zbudować wyłącznie na tzw. działce budowlanej. Może się okazać, że działka jest przeznaczona dla innego rodzaju zabudowy, np. usługowej lub przemysłowej, ma przeznaczenie rolne lub przebiega przez nią planowana droga, co uniemożliwi uzyskanie pozwolenia na budowę domu jednorodzinnego. Jeśli natrafimy na taką działkę przed kupnem, lepiej poszukać innej. Jeżeli jednak już posiadamy taką dziełkę, możemy wystąpić do rady gminy z wnioskiem o zmianę miejscowego planu. Rada gminy nie jest zobowiązana do uwzględnienia takiego wniosku.
Zamiary gminy w odniesieniu do sąsiednich terenów: czy w sąsiedztwie nie będzie zlokalizowane wysypisko śmieci albo oczyszczalnia ścieków, czy nie zaplanowano w pobliżu budowy drogi szybkiego ruchu lub lotniska. Plany zagospodarowania przestrzennego znajdują się w urzędzie gminy w wydziale architektury, gdzie można zapoznać się z planem oraz otrzymać z niego wypisy i wyrysy.
Czy teren na którym jest zlokalizowana działka posiada warunki zabudowy i zagospodarowania terenu. Jest to dokument niezbędny do uzyskania pozwolenia na budowę. Nawet w przypadku braku miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, należy wystąpić z wnioskiem o wydanie decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu. Nie dla każdego obszaru plan zagospodarowania przestrzennego jest obowiązkowy. Jeśli jednak jest, to najpierw musi być on uchwalony, a dopiero potem możemy liczyc na decyzję. Wydanie decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu pod budownictwo mieszkaniowe następuje na wniosek zainteresowanego i jest bezpłatne. Może o nią wystąpić zarówno właściciel, jak i inne osoby, które nie mają tytułu prawnego do działki. Wzory wniosków i dalsze informacje są dostępne w urzędzie gminy. Dane, które wpisujemy do wniosku mają charakter tylko orientacyjny. Opisujemy, co chcielibyśmy zrealizować. Nie musimy mieć ani projektu budowlanego, ani koncepcji zabudowy, ani warunków technicznych przyłączenia mediów, ani spełnieniać jakichkolwiek innych warunków na rzecz gminy. Urząd wydając decyzję określa wiążąco, co będzie można zrealizować na naszej działce i dopiero w oparciu o te wytyczne powstaje projekt budowlany. Decyzja szczegółowo określa dalsze kroki postępowania, wskazuje, jakie opinie, warunki i uzgodnienia powinniśmy uzyskać.
Jeśli nie uchwalono planu miejscowego, a wydanie decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu będzie niemożliwe, wstrzymujemy się z zakupem działki.
Możliwość oraz ewentualne terminy planowanego podłączenia prądu, gazu, wody, kanalizacji sprawdzamy u odpowiednich dostawców. Może okazać się np. że doprowadzenie gazu lub prądu jest planowane za kilka lat. Nierozsądnym rozwiązaniem jest np. budowa zbiornika na ściaki, gdy za rok okolica będzie skanalizowana. A bez zbiornika nie otrzymamy pozwolenia na użytkowanie. Należy starannie rozeznać sytuację biorąc pod uwagę opóźnienia urzędników.