Do wniosku o pozwolenie na budowę należy dołączyć cztery egzemplarze projektu budowlanego, a składa się z dwóch części:
projektu zagospodarowania działki (terenu), który musi być sporządzony na aktualnej mapie do celów projektowych. Obejmuje określenie granic działki, usytuowanie istniejących i projektowanych obiektów budowlanych, sieci uzbrojenia terenu (w tym projekty przyłączy), zieleń istniejącą i projektowaną, itd.
projektu architektoniczno-budowlanego, który określa funkcję, formę i konstrukcję obiektu, jego charakterystykę energetyczną i ekologiczną oraz proponowane niezbędne rozwiązania techniczno-materiałowe. Dzieś często decydujemy się na zakup gotowego projektu domu, który pomimo że jest projektem architektoniczno-budowlanym, wymaga jeszcze adaptacji przez nas wybranego uprawnionego projektanta. Dopiero wtedy będzie on mógł być wystarczającą podstawą do uzyskania pozwolenia na budowę. By włączyć projekt gotowy do projektu budowlanego jeszcze przed zakupem projektu, należy sprawdzić, czy odpowiada on warunkom podanym w decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, wydanej przez urząd gminy. W przypadku niezgodności najłatwiej wybrać inny projekt, który spełnia odpowiednie warunki zabudowy i zagospodarowania. Kolejnym rozwiązaniem jest uwzględnienie koniecznych zmian podczas adaptacji gotowego projektu, ale wtedy niezbędne będzie uzyskanie pisemnej zgody autora. Podobnie sytuacja ma miejsce w przypadku zmian wynikających z indywidualnych potrzeb inwestora. Projektant dokonujący włączenia gotowego projektu jako projektu architektoniczno-budowlanego do projektu budowlanego, czyli autor adaptacji jest zobowiązany do dokonania odpowiednich obliczeń, mających na celu sprawdzenie dostosowania projektu gotowego do istniejących warunków oraz w rozumieniu prawa uważany jest za projektanta tego obiektu i musi posiadać uprawnienia do projektowania. Warto zadbać o pisemną umowę pomiędzy projektantem a zamawiającym, gdzie należy uzgodnić zakres prac projektowych oraz obowiązki stron umowy.
Częścią dodatkową projektu budowlanego, w rozumieniu odpowiednich przepisów, są też zapewnienia dostaw mediów, uzgodnienia i pozwolenia oraz oświadczenia właściwych jednostek organizacyjnych o przyłączeniu obiektu do sieci wodociągowych, kanalizacyjnych, gazowych, telekomunikacyjnych, elektro-energetycznych i dróg komunikacyjnych. Jeśli jest to konieczne do projektu budowlanego należy dołączyć również wyniki badań geologiczno-inżynierskich oraz geotechniczne warunki posadowienia obiektów budowlanych. Częścią projektu budowlanego są też ewentualne uzgodnienia, nałożone jako obowiązkowe w decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu. Zakres i treść projektu budowlanego powinna być zgodna z przepisami (Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 3 lipca 2003 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego) oraz dostosowana do charakteru obiektu i stopnia skomplikowania robót.

Obowiązki projektanta wykonującego zarówno projekt indywidualny jak również adaptację projektu gotowego są identyczne i zalicza się do nich:

Opracowanie projektu zgodnie z ustaleniami decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, wymaganiami prawa budowlanego, przepisami i obowiązującymi polskimi normami, a także zgodnie z zasadami wiedzy technicznej.
Zapewnienie, w razie potrzeby, udziału w opracowaniu projektu osób mających uprawnienia do projektowania w odpowiedniej specjalności, np. projektantów instalacji wodno-kanalizacyjnych, grzewczych, gazowych, itp.
Wzajemne skoordynowanie techniczne wykonywanych przez inne osoby opracowań projektowych.
Uzyskanie wymaganych przepisami uzgodnień i opinii.
Pełnienie nadzoru autorskiego na żądanie inwestora lub uprawnionego organu - to bardzo ważny zapis, z którego wynika, że autor (na mocy ustawy, która nie uzależnia tego od wynagrodzenia) jest zobowiązany do pełnienia nadzoru autorskiego. Ale o pełnym zakresie czynności nadzoru autorskiego i wynagrodzeniu decyduje treść umowy zawartej z projektantem (na ogół przyjmuje się 15% ceny dokumentacji projektowej).
Obowiązki występują również po stronie zamawiającego projekt, który powinien:
Współdziałać przy tworzeniu projektu, czyli dostarczyć niezbędne dokumenty, np. decyzję o warunkach zabudowy czy uzgodnienia z dostawcami mediów, wyniki badań gruntu, etc.
Zapłacić wynagrodzenie - w projektowaniu domów jednorodzinnych stosuje się najczęściej wynagrodzenie ryczałtowe, w postaci z góry określonej kwoty. Zasadą jest, że projektantowi należy się wynagrodzenie w chwili oddania projektu, chyba że strony umówią się inaczej.
Ceny projektów są wolnorynkowe ale najczęściej określa się jako pewien procent szacowanych wstępnie kosztów inwestycji, czyli budowy domu. Wysokość wynagrodzenia i sposób jego przekazania (np. terminy zaliczek lub rat) powinno się zawrzeć w umowie.
Cechy dobrze rozplanowanego domu lub mieszkania:
Wejście. Ważne, by wchodząc do mieszkania, mieć widok na najbardziej atrakcyjną część, a więc pokój dzienny, a nie np. łazienkę, wc czy kuchnię.
Dwie strefy jadalniane: w pokoju dziennym lub jadalni oraz w kuchni.
Relacja między kuchnią a pokojem dziennym. Oba pomieszczenia powinny sąsiadować. Ich wspólna ściana musi być działowa, nigdy konstrukcyjna, aby ją można było wyburzyć, by zrobić otwór większy niż drzwi, a mniejszy niż całkowite otwarcie kuchni na salon, łączący salon z kuchnią. Istnieje też rozwiązanie kompromisowe, a więc przesuwna ściana między kuchnią i pokojem.
Kuchnia. Szerokość kuchni powinna wynosić minimum 2,3 m, tak by swobodnie zorganizować ciąg kuchenny. Optymalna długość ciągu kuchennego to 4 m, wynika z sumy szerokości ustawionych sprzętów: 60 cm lodówka, 40 cm szafka, 80 cm zlewozmywak, 90-120 cm blat roboczy, 60 cm kuchenka, 40 cm blat do odkładania. Ciąg kuchenny może być także zagięty w kształcie litery L. Kuchenkę gazową lokujemy tak, aby między jej krawędzią a oknem był odstęp liczący minimum 60 cm, ponieważ płomienie gazowe na tle jasnego okna są niewidoczne. W kuchni niewielki stół powinien tworzyć kącik jadalny.
Łazienka. Elementy łazienki takie jak sedes, wanna, kabina prysznicowa, pralka, umywalka muszą być od siebie odseparowane. Przy umywalce potrzeba tyle miejsca, aby można było zająć schyloną pozycję z rozłożonymi rękami. Taką bowiem pozycję przyjmuje myjący się człowiek. Na przestrzeni jednego metra musi być także swobodny dostęp do wanny. Niezbędny obszar przed sedesem to min. 1 m. Wyobraźmy sobie bowiem sytuację, gdy mamy nogę w gipsie i musimy usiąść na misce ustępowej z wyprostowaną kończyną. Dostęp do pralki (ładowanej z przodu) powinien być taki, aby można było bez problemu włożyć i wyjąć pranie w pozycji nachylonej.
WC. Idealnym rozwiązaniem, są dwie łazienki - mała z sedesem i umywalką oraz większa ze wszystkimi sprzętami, także z sedesem.
Widok z okien będzie codziennie nam towarzyszył, wprowadzając dobry lub zły nastrój. Dlatego nie powinien być przypadkowy. Warto zadbać by nie był to śmietnik lub ściana sąsiada. Na parterze szczególnie w salonie warto zaprojektować bardzo efektowne duże okna od podłogi, pozwalające oglądać z wnętrza domu piękny ogród.
Należy pamiętać, że pokój dzienny, salon lub taras powinny być usytuowane od strony południowej lub zachodniej, kuchnia, jadalnia i sypialnie - od wschodu lub północy, a spiżarnia i pomieszczenia gospodarcze - od północy.
W pokojach i pomieszczeniach, z których korzysta się na co dzień, stosunek powierzchni okien do powierzchni podłogi powinien wynosić co najmniej 1:8. Dolna krawędź parapetu wewnętrznego okna musi mieć wysokość minimum 80cm od gotowej podłogi, by można było pod oknem umieścić biurko, stół, kanapę, itp. Dolna krawędź okna w pomieszczeniu na piętrze powinna być na wysokości 90-110 cm od poziomu podłogi. Wtedy można przez okno swobodnie wyglądać, bez obawy, że się przez nie wypadnie. Okno powinno mieć wysokość co najmniej 130 cm.
W krótkie i pochmurne do pomieszczeń dociera mało światła słonecznego, co powoduje stan przygnębienia i złego samopoczucia. Więcej światła dziennego powoduje większy komfort dlatego im większe okna od strony bardziej słonecznej, tym lepiej. Pomóc mogą tekże pastelowe jasne kolory wnętrz, oczko wodne w ogrodzie. Elewację zewnętrzną, powierzchnie parapetów, ramy okienne, a nawet ogrodzenie domu warto pomalować jasnymi kolorami (najlepiej na biało). Promienie słoneczne odbite od białych powierzchni i lustra wody będą przenikać do wnętrza domu. W pobliżu okien warto posadzić drzewa lub krzewy liściaste, które latem dają cień, a zimą nie przesłaniają słońca.
Warto wiedzieć, że światło wpadające z góry ma większe natężenie niż z boku. Dlatego przez okna wyższe przedostaje się więcej światła niż przez okna niższe o tej samej powierzchni. Jeśli ościeża wokół okna będą nachylone pod kątem do lica ściany (tak zwany glif), do domu dostanie się więcej światła.
Na poddaszu ilość światła wpadająca przez okna dachowe zależy od kąta nachylenia dachu i wysokości, na jakiej znajdują się poziome krawędzie okna. Im mniejsze nachylenie dachu, tym okno powinno być wyższe. Dolna krawędź okna połaciowego powinna być na wysokości 90-110 cm, górna - nie wyżej niż 2 m od podłogi.
Dobry wymiar balkonu to 1,8x2,4 m, gdyż pozwala na ustawienie stolika. Balkon powinien być lokalizowany w pomieszczeniu, do którego wszyscy domownicy mają dostęp, a więc przy salonie.
Wysokość mieszkań. Wprawdzie norma mówi o 2,5 m, ale optymalna wysokość wynosi 2,7 m. Gwarantuje ona poczucie przestrzeni, a jednocześnie nie podnosi znacząco kubatury mieszkania.
Tanie projekty budynków wykonane na zamówienie mogą nie zawierać wszystkich niezbędnych obliczeń, rysunków szczegółów budowlanych, kompletnych rozwiązań materiałowych. Nie precyzują np. rodzajów materiałów termoizolacyjnych, okien i urządzeń wentylacyjnych. Zmusza to wykonawcę do podejmowania w trakcie budowy wielu decyzji, do których często nie jest przygotowany. Popełnia więc błędy, za które projektant zwykle nie czuje się odpowiedzialny, twierdząc, że to wykonawca źle rozwiązał detale czy zakupił niewłaściwe materiały budowlane, źle wykonał izolację,itp. W trakcie realizacji występuje największe niebezpieczeństwo popełnienia licznych błędów. Jeśli projekt jest dokładny i precyzyjny, można tym błędom zapobiec, egzekwując od wykonawcy ścisłe przestrzeganie dokumentacji projektowej. Wykonawca nie ma prawa zmieniać projektu, więc nie czuje się odpowiedzialny nawet za zauważone błędy projektowe.

Najbezpieczniejszą opcją jest porządnie wykonany i sprawdzony projekt typowy wielokrotnie realizowany najlepiej rzetelnych firm lub projektantów. Tę drogę warto wybrać. Przde wszystkim jest on tani i w pełni dopracowany.

Najczęstsze błędy pojawiające się w projektach to:

Brak wartości charakteryzujących przegrody pod względem cieplnym (albo dane niepełne i nie poparte obliczeniami), a także nieuwzględnienie mostków termicznych w obliczeniach wartości współczynnika przenikania ciepła U przegród, co uniemożliwia sprawdzenie, czy budynek jest odpowiednio izolowany termicznie.
Brak rozrysowanych detali (zbyt mała skala rysunków) np. osadzenia okien i drzwi, połączenia izolacji, wieńce, balkony, parapety, nadproża itp. powoduje, że wykonawca rozwiązuje te detale wg najłatwiejszych, często niepoprawnych, własnych rozwiązań.
Braki w opisach zastosowanych rozwiązań, na przykład: podanie ogólnej nazwy materiału (np. styropian, wełna mineralna, papa, folia, cegła) bez określenia ich rodzaju i parametrów technicznych, często różnych.
Podawanie alternatywnych materiałów o różnych właściwościach.
Niepodanie grubości jednej lub kilku warstw ściany warstwowej.
Brak opisowego wyjaśnienia szczegółów.
Brak rzędnej terenu w projekcie powoduje, że geodeta nie wyznaczył poziomu zera a wykonawca posadawia wysokościowo budynek (ustala wysokość podłogi w odniesieniu do gruntu) w zależności od wysokości fundamentów.
Za niskie fundamenty niedostosowane do istniejącego terenu, przez co budynek zostaje posadowiony niżej lub nie zostaje zachowana głębokość przemarzania odpowiednia dla danej strefy klimatycznej.
Niestaranne i nieczytelne rysunki.
Zbyt ogólny opis techniczny, nie uwzględniający wymaganych danych o budynku.
W Polsce niestety często spotykamy się z powiedzieniem - projekt jaki jest, taki jest, resztę jakośtam się da rozwiązać już na budowie. W krajach Europy zachodniej jest to nie do pomyślenia.